حکایت از باب اول در سیرت پادشاهان

~~~~~✦✦✦~~~~~

لقمان را گفتند ادب از که آموختی گفت از بی ادبان هر چه از ایشان در نظرم ناپسند آمد از فعل آن پرهیز کردم.

نگویند از سر بازیچه حرفی
کزان پندی نگیرد صاحب هوش

و گر صد باب حکمت پیش نادان
بخواند آیدش بازیچه در گوش

~~~~~✦✦✦~~~~~

 جوانمردی را در جنگ تاتار زخمی هولناک رسید . کسی گفت که فلان بازرگان نوشدارو دارد ، اگر بخواهی شاید دریغ نکند که معروف است او بخیلی بی مروّت است.

گر بجای نانش اندر سفره بودی آفتاب — تا قیامت روز روشن کس ندیدی در جهان

جوانمرد گفت : اگر بخواهم یا میدهد و یا نمیدهد و اگر بدهد منّت تا ثریّا خواهد گذاشت . باری ، خواستن از او زهر کشنده است .

هرچه از دونان به منّت خواستی — بر تن افزودی و از جان کاستی

و حکیمان گفته اند : آب حیات گر بفروشند به آبروی ، دانا نخرد که مُردن به علّت، به از زندگانی به ذلّت

اگر حنظل خوری از دست خوش روی — به از شیرینی از دست ترش روی

~~~~~✦✦✦~~~~~

یکی از حکما را شنیدم که می گفت : هرگز کسی به جهل خویش اقرار نکرده است مگر آ«کسی که چون دیگری در سخن باشد همچنان ناتمام گفته سخن آغاز کند .

سخن را سر است اى خداوند و بن
میاور سخن در میان سخن

 خداوند تدبیر و فرهنگ و هوش
نگوید سخن تا نبیند خموش

~~~~~✦✦✦~~~~~

پادشاهی قصد کشتن اسیری کرد. اسیر در آن حالت ناامیدی شاه را دشنام داد. شاه به یکی از وزرای خود گفت: او چه می گوید؟ وزیر گفت: به جان شما دعا می کند. شاه اسیر را بخشید.وزیر دیگری که در محضر شاه بود و با آن وزیر اول مخالفت داشت گفت: ای پادشاه آن اسیر به شما دشنام داد.

پادشاه گفت: تو راست می گویی اما دروغ آن وزیر که جان انسانی را نجات می دهد بهتر از راست توست که باعث مرگ انسانی می شود.

جز راست نباید گفت
هر راست نشاید گفت

~~~~~✦✦✦~~~~~

از گدایی حریص حکایت می کنند که مال و نعمت فراوانی جمع کرده بود . یکی از پادشاهان به او گفت : «می گویند که مال فراوان داری ؛ ما دچار مشکلی هستیم . اگر در رفع برخی از آن مشکلات به ما کمک کنی ، وقتی درآمد حاصل شود ، به عهد خود وفا می کنیم [و قرض خود را ادا می کنیم ] و از شما سپاسگزاری می نماییم .

آن گدای حریص گفت : « ای مالک روی زمین ، برای پادشاه بزرگوار و با منزلت جایز نیست که دست بلند همّتِ خود را به مال گدایی چون من آلوده کند . زیراکه این مال را اندک اندک با گدایی جمع کرده ام . » پادشاه گفت : « جای غم نیست ؛ زیراکه این مال را به کافر می دهم . [ چنان که در قرآن کریم آمده است ]: زنان ناپاک از آنِ مردان ناپاک اند ! » ( یعنی این مال ناپاک تو را به افراد ناپاک می دهم و از این بابت جای نگرانی نیست . ) گر آب چاه نصرانی نه پاک است جهود مرده می شویی چه باک است !

~~~~~✦✦✦~~~~~

درباره ی حالات مال داری شنیدم که چنان در بخل معروف بود که حاتم طایی در بخشش . ظاهرش با نعمت دنیا آراسته بود و پستیِ ذاتیِ نفس پیوسته در او جایگزین شده بود . تا جایی که یک لقمه نان را به قیمت جان خود از دست نمی داد و گربه ی ابوهریره را با لقمه ی نانی مورد نوازش قرار نمی داد و برای سگ اصحاب کهف یک استخوان نمی انداخت . خلاصه درِ خانه ی او را کسی باز و سفره ی او را کسی گشاده نمی دید .

شنیدم که در دریای مدیترانه راه مصر را در پیش گرفته بود و خیال فرعونی در سر داشت . [ ناگهان در دریا ] باد مخالف وزید . دست دعا بلند کرد و فریاد بی فایده سرکشید [ و در نهایت غرق شد ]. گفته اند که در مصر خویشاوندان فقیر داشت . با باقی مانده ی مال او ثروتمند شدند و بدنبال مرگ او لباس های کهنه را از تن بیرون آوردند و لباس هایی از جنس خز و پارچه های مرغوب برای خود دوختند .

در همان هفته یکی از ایشان را دیدم که بر اسبی سوار بود و می رفت و غلامی هم به دنبالش می دوید . به سابقه ی آشنایی که میان ما بود ، آستینش را گرفتم و به او گفتم : بخور ای نیک سیرتِ سَره مرد کان نگون بخت گِرد کرد و نخَورد.

گلستان سعدی

گلستان نوشتهٔ شاعر و نویسندهٔ پرآوازه ایرانی سعدی شیرازی است. به باور بسیاری، گلستان تأثیرگذارترین کتابِ نثر در ادبیات فارسی‌است. که در یک دیباچه و هشت باب به نثر مسجَّع (آهنگین) نوشته شده‌است. بیشترِ نوشته‌های آن کوتاه و به شیوهٔ داستان‌ها و پندهای اخلاقی است.

منبع: ویکیپدیا