روزی گذشت پادشهی از گذرگهی
فریاد شوق بر سر هر کوی و بام خاست

پرسید زان میانه یکی کودک یتیم
کاین تابناک چیست که بر تاج پادشاست

آن یک جواب داد چه دانیم ما که چیست
پیداست آنقدر که متاعی گرانبهاست

نزدیک رفت پیرزنی کوژپشت و گفت
این اشک دیدهٔ من و خون دل شماست

ما را به رخت و چوب شبانی فریفته است
این گرگ سالهاست که با گله آشناست

آن پارسا که ده خرد و ملک، رهزن است
آن پادشا که مال رعیت خورد گداست

بر قطرهٔ سرشک یتیمان نظاره کن
تا بنگری که روشنی گوهر از کجاست

پروین، به کجروان سخن از راستی چه سود
کو آنچنان کسی که نرنجد ز حرف راست

معنی شعر روزی گذشت پادشهی از گذرگهی

1- روزی پادشاهی از گذرگاهی می‌گذشت. فریاد شادی از بالای هر کوچه و پشت‌بامی بلند شد.

2- در آن وسط، کودک یتیمی سوال کرد که آن جسم تابناک که بر تاج پادشاه قرار دارد، چیست؟

3- دیگری جواب داد ما چه می‌دانیم که چه چیزی است. اینقدر معلوم است که باید کالایی گران‌قیمت باشد.

4- پیرزنی با کمر خمیده جلو رفت و گفت: این اشک چشم من و خون دلی است که شما خورده‌اید.

5- ما را با لباس و چوبدستی چوپانی فریب داده است. این گرگ، سالها است که به گله آشنایی دارد.

6- آن شخص پارسا که ملک و زمین و مزرعه و روستا خریداری می‌کند، دزد و راهزن است. آن پادشاهی که مال کشاورزان و رعیتان را می‌خورد گدا است.

7- نگاهی به قطره اشک یتیمان بکن تا بفهمی که روشنی و تلالو جواهرات پادشاهی از کجا می‌آید.

8- پروین! چه سودی دارد که به کسانی که به راه کج می‌روند، از راستی و درستی سخن بگویی؟ کجا کسی پیدا می‌شود که از حرف راست و حرف حق ناراحت نشود؟

قالب شعر روزی گذشت پادشهی از گذرگهی

شعر روزی گذشت پادشهی از گذرگهی در قالب مثنوی سروده شده است.