در بخارا بندهٔ صدر جهان

متهم شد گشت از صدرش نهان

مدت ده سال سرگردان بگشت

گه خراسان گه کهستان گاه دشت

از پس ده سال او از اشتیاق

گشت بی‌طاقت ز ایام فراق

گفت تاب فرقتم زین پس نماند

صبر کی داند خلاعت را نشاند

از فراق این خاکها شوره بود

آب زرد و گنده و تیره شود

باد جان‌افزا وخم گردد وبا

آتشی خاکستری گردد هبا

باغ چون جنت شود دار المرض

زرد و ریزان برگ او اندر حرض

عقل دراک از فراق دوستان

همچو تیرانداز اشکسته کمان

دوزخ از فرقت چنان سوزان شدست

پیر از فرقت چنان لرزان شدست

گر بگویم از فراق چون شرار

تا قیامت یک بود از صد هزار

پس ز شرح سوز او کم زن نفس

رب سلم رب سلم گوی و بس

هرچه از وی شاد گردی در جهان

از فراق او بیندیش آن زمان

زانچ گشتی شاد بس کس شاد شد

آخر از وی جست و همچون باد شد

از تو هم بجهد تو دل بر وی منه

پیش از آن کو بجهد از وی تو بجه

داستان عاشق بخارایی مثنوی معنوی

وکیل و بنده ی صدرجهان،  یکی از صاحب منصبان بخارا،  در نزد خواجه متهم شد و ناچار از بخارا گریخت و مدت ده سال در اطراف خراسان در دشت و کوه و صحرا متواری بود.

با وجود جرمی که از وی سرزده بود، به صدر جهان علاقه ی آتشین داشت با خود عزم کرد که به دیار او شتابد و به این هجران پایان دهد.ملامتگران او را دوره می کنند که تو که جان به در بردی حتما عقلت را از دست دادی که میخواهی دوباره به بخارا برگردی، اما عشق به صدر جهان آنقدر عمیق است و او را بی قرار کرده که او فکر می کند مردن در کنار او بهتر از زندگی بدون اوست.
این داستان بسیار عمیق و عاشقانه است . دو طرف داریم صدر جهان و دوستدار او. آنقدر سخنان رد و بدل شده در این داستان زیبا و تاثیر گذار است که داستان را از کوبنده ترین داستان های مثنوی کرده و آنقدر پر حلاوت و حرارت است که نشان می دهد مولانا در تمام ابیات ، حدیث خود را به زبان آنها بیان می کند.

مولانا در ابیات اولیه به ماجرای بین این دو اشاره ای می کند و به سراغ فراق می رود. به نظر او تمام دردها و رنج ها و تلخی های هستی نتیجه ی فراق از مبدا هستی است. عقل هم از فراق از کار می افتد و دوزخ نیز به خاطر فراق از حق سوزان شده.
در برابر همه ی اینها تنها چاره، پناه به خداوند است.

در ابیات انتهای این بخش ، مولانا در مورد فراق ها میگوید. هر چیزی که با آن شاد شدی، روزی از دست تو نیز خواهد رفت، پس تو به چیزی دل نبند.